Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– zalicza chemię do nauk przyrodniczych

– stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

– nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie

– opisuje właściwości substancji, będących głównymi składnikami produktów, stosowanych na co dzień

– przeprowadza proste obliczenia

z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość

– odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych

– dzieli substancje chemiczne na proste

i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne

– definiuje pojęcie mieszanina substancji

– opisuje cechy mieszanin jednorodnych

i niejednorodnych

– podaje przykłady mieszanin

– opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki

– definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna

– podaje przykłady zjawisk fizycznych

i reakcji chemicznych zachodzących

w otoczeniu człowieka

– definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny

i związek chemiczny

– podaje przykłady związków chemicznych

– klasyfikuje pierwiastki chemiczne na

metale i niemetale

– podaje przykłady pierwiastków

chemicznych (metali i niemetali)

– odróżnia metale i niemetale na podstawie ich właściwości

– opisuje, na czym polega rdzewienie (korozja)

– posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)

– opisuje skład i właściwości powietrza

– określa, co to są stałe i zmienne składniki

powietrza

– opisuje właściwości fizyczne, chemiczne

tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu

– podaje, że woda jest związkiem

chemicznym wodoru i tlenu

– tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody

– omawia obieg wody w przyrodzie

– określa znaczenie powietrza, wody, tlenu

– określa, jak zachowują się substancje

higroskopijne

– opisuje, na czym polega reakcja syntezy,

analizy, wymiany

– omawia, na czym polega utlenianie, spalanie

– definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji

chemicznej

– wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

– określa typy reakcji chemicznych

– określa, co to są tlenki i jaki jest ich podział

– wymienia niektóre efekty towarzyszące

reakcjom chemicznym

– wymienia podstawowe źródła, rodzaje

i skutki zanieczyszczeń powietrza

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką

przydatną ludziom

– omawia, czym się zajmuje chemia

– omawia sposób podziału chemii na

organiczną i nieorganiczną

– wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne

od substancji

– opisuje właściwości substancji

– wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby

rozdzielania mieszanin

– sporządza mieszaninę

– planuje rozdzielanie mieszanin

(wymaganych)

– opisuje różnicę w przebiegu zjawiska

fizycznego i reakcji chemicznej

– projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

– definiuje stopy

– podaje przykłady zjawisk fizycznych

i reakcji chemicznych zachodzących

w otoczeniu człowieka

– formułuje obserwacje do doświadczenia

– wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboliki

chemicznej

– rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne

– wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem

a związkiem chemicznym

– wymienia stałe i zmienne składniki

powietrza

– bada skład powietrza

– oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu,

np. w sali lekcyjnej

– opisuje, jak można otrzymać tlen

– opisuje właściwości fizyczne i chemiczne

gazów szlachetnych

– opisuje obieg tlenu, tlenku węgla(IV)

i azotu w przyrodzie

– wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy

– wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów szlachetnych,

tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru

– podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla

z tlenem)

– definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna

– planuje doświadczenie umożliwiające

wykrycie obecności tlenku węgla(IV)

w powietrzu wydychanym z płuc

– wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany

– opisuje rolę wody i pary wodnej

w przyrodzie

– wymienia właściwości wody

– wyjaśnia pojęcie higroskopijność

– zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej

– wskazuje w zapisie słownym przebiegu

reakcji chemicznej substraty i produkty,

pierwiastki i związki chemiczne

– opisuje, na czym polega powstawanie

dziury ozonowej, kwaśnych opadów

– podaje sposób otrzymywania wodoru

(w reakcji kwasu chlorowodorowego z

metalem)

- opisuje sposób identyfikowania gazów:

wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)

-  wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

– definiuje pojęcia reakcje egzo-

i endoenergetyczne

Uczeń:

– podaje zastosowania wybranych elementów

sprzętu lub szkła laboratoryjnego

– identyfikuje substancje na podstawie

podanych właściwości

– podaje sposób rozdzielenia wskazanej

mieszaniny

– wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie

– projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski

– wskazuje w podanych przykładach

reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne

– wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny

– wyjaśnia różnicę między mieszaniną

a związkiem chemicznym

– proponuje sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem

– odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne

– opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji

– określa, które składniki powietrza są stałe,

a które zmienne

– wykonuje obliczenia związane

z zawartością procentową substancji

występujących w powietrzu

– wykrywa obecność tlenku węgla(IV)

– opisuje właściwości tlenku węgla(II)

– wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym

życiu

– podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska

– wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady

– określa zagrożenia wynikające z efektu

cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych

opadów

– proponuje sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej

i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

– zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów

reakcji chemicznych

– podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych

– wykazuje obecność pary wodnej

w powietrzu

– omawia sposoby otrzymywania wodoru

– podaje przykłady reakcji egzo-

i endoenergetycznych

Uczeń:

– wyjaśnia, na czym polega destylacja

– wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie

– definiuje pojęcie patyna

– opisuje pomiar gęstości

– projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje

i wnioski)

– wykonuje doświadczenia z działu

Substancje i ich przemiany

– przewiduje wyniki niektórych doświadczeń

na podstawie posiadanej wiedzy

– otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem

chlorowodorowym

– uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu

z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest

związkiem chemicznym węgla i tlenu

– uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu

z parą wodną, że woda jest związkiem

chemicznym tlenu i wodoru

– planuje sposoby postępowania

umożliwiające ochronę powietrza przed

zanieczyszczeniami

– identyfikuje substancje na podstawie

schematów reakcji chemicznych

– wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń,

np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– definiuje pojęcie materia

– opisuje ziarnistą budowę materii

– opisuje, czym różni się atom od cząsteczki

– definiuje pojęcia jednostka masy atomowej,

masa atomowa, masa cząsteczkowa

– oblicza masę cząsteczkową prostych

związków chemicznych

– opisuje i charakteryzuje skład atomu

 pierwiastka chemicznego (jądro: protony

i neutrony, elektrony)

– definiuje pojęcie elektrony walencyjne

– wyjaśnia, co to jest liczba atomowa, liczba

masowa

– ustala liczbę protonów, elektronów,

neutronów w atomie danego pierwiastka

 chemicznego, gdy znane są liczby atomowa

i masowa

– definiuje pojęcie izotop

– dokonuje podziału izotopów

– wymienia dziedziny życia, w których

stosuje się izotopy

– opisuje układ okresowy pierwiastków

chemicznych

– podaje prawo okresowości

– podaje, kto jest twórcą układu okresowego

pierwiastków chemicznych

– odczytuje z układu okresowego

podstawowe informacje o pierwiastkach

chemicznych

– wymienia typy wiązań chemicznych

– podaje definicje wiązania kowalencyjnego

(atomowego), wiązania kowalencyjnego

 spolaryzowanego, wiązania jonowego

– definiuje pojęcia jon, kation, anion

– posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych

– odróżnia wzór sumaryczny od wzoru

strukturalnego

– zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne

cząsteczek

– definiuje pojęcie wartościowość

– podaje wartościowość pierwiastków

chemicznych w stanie wolnym

– odczytuje z układu okresowego

maksymalną wartościowość pierwiastków

chemicznych grup 1., 2. i 13.-17.

– wyznacza wartościowość pierwiastków

chemicznych na podstawie wzorów

sumarycznych

– zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny

cząsteczki związku dwupierwiastkowego

na podstawie wartościowości pierwiastków

chemicznych

– określa na podstawie wzoru liczbę

pierwiastków w związku chemicznym

– interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo

i jakościowo proste zapisy), np. H₂, 2 H, 2 H₂

itp.

– ustala na podstawie wzoru sumarycznego

nazwę dla prostych dwupierwiastkowych

związków chemicznych

– ustala na podstawie nazwy wzór

sumaryczny dla prostych

dwupierwiastkowych związków

chemicznych

– rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji

chemicznych

– podaje treść prawa zachowania masy

– podaje treść prawa stałości składu

związku chemicznego

– przeprowadza proste obliczenia

z wykorzystaniem prawa zachowania masy

i prawa stałości składu związku

chemicznego

– definiuje pojęcia równanie reakcji

chemicznej, współczynnik stechiometryczny

– dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych

– zapisuje proste przykłady równań reakcji

chemicznych

– odczytuje proste równania reakcji

chemicznych

Uczeń:

– omawia poglądy na temat budowy materii

– wyjaśnia zjawisko dyfuzji

– podaje założenia teorii atomistyczno-

-cząsteczkowej budowy materii

– oblicza masy cząsteczkowe

– definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny

– wymienia rodzaje izotopów

– wyjaśnia różnice w budowie atomów

izotopów wodoru

– wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy

– korzysta z układu okresowego pierwiastków

chemicznych

– wykorzystuje informacje odczytane z układu

okresowego pierwiastków chemicznych

– podaje maksymalną liczbę elektronów na

 poszczególnych powłokach (K, L, M)

– zapisuje konfiguracje elektronowe

– rysuje proste przykłady modeli atomów

pierwiastków chemicznych

– zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne

wymaganych cząsteczek

– odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich

pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa

się cząsteczka lub kilka cząsteczek

– opisuje rolę elektronów walencyjnych

w łączeniu się atomów

– opisuje sposób powstawania jonów

– określa rodzaj wiązania w prostych

przykładach cząsteczek

- podaje przykłady substancji o wiązaniu

kowalencyjnym (atomowym) i substancji

o wiązaniu jonowym

– odczytuje wartościowość pierwiastków

chemicznych z układu okresowego

pierwiastków

– zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy

pierwiastków chemicznych

– podaje nazwę związku chemicznego

na podstawie wzoru

– określa wartościowość pierwiastków

w związku chemicznym

– zapisuje wzory cząsteczek korzystając

z modeli

– rysuje model cząsteczki

– wyjaśnia znaczenie współczynnika

stechiometrycznego i indeksu

stechiometrycznego

– wyjaśnia pojęcie równania reakcji

chemicznej

– odczytuje równania reakcji chemicznych

– zapisuje równania reakcji chemicznych

- dobiera współczynniki w równaniach

reakcji chemicznych

Uczeń:

– planuje doświadczenie potwierdzające

ziarnistość budowy materii

– wyjaśnia różnice między pierwiastkiem

a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii

– oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych

– wymienia zastosowania izotopów

– korzysta swobodnie z informacji zawartych

w układzie okresowym pierwiastków

chemicznych

– oblicza maksymalną liczbę elektronów

na powłokach

– zapisuje konfiguracje elektronowe

– rysuje modele atomów

– określa typ wiązania chemicznego

w podanym związku chemicznym

– wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów

– wyjaśnia różnice między różnymi typami

wiązań chemicznych

– opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla wymaganych przykładów

– zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów (wymagane przykłady)

– opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego

– wykorzystuje pojęcie wartościowości

– określa możliwe wartościowości pierwiastka

chemicznego na podstawie jego położenia

w układzie okresowym pierwiastków

– nazywa związki chemiczne na podstawie

wzorów i zapisuje wzory na podstawie ich

nazw

– zapisuje i odczytuje równania reakcji

chemicznych (o większym stopniu trudności)

– przedstawia modelowy schemat równania

reakcji chemicznej

– rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego

– dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych

Uczeń:

– definiuje pojęcie masa atomowa jako

średnia masa atomowa danego pierwiastka

chemicznego z uwzględnieniem jego składu

izotopowego

– oblicza zawartość procentową izotopów

w pierwiastku chemicznym

– wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych

–  uzasadnia i udowadnia doświadczalnie,

że m_substr = m_prod

– rozwiązuje trudniejsze zadania

wykorzystujące poznane prawa (zachowania

masy, stałości składu związku chemicznego)

– wskazuje podstawowe różnice między

wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz

 kowalencyjnym niespolaryzowanym

a kowalencyjnym spolaryzowanym

– opisuje zależność właściwości związku

chemicznego od występującego w nim

wiązania chemicznego

– porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, temperatury topnienia

i wrzenia)

– określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka

– zapisuje i odczytuje równania reakcji

chemicznych o dużym stopniu trudności

– wykonuje obliczenia stechiometryczne

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– charakteryzuje rodzaje wód występujących

w przyrodzie

– podaje, na czym polega obieg wody

w przyrodzie

– wymienia stany skupienia wody

– nazywa przemiany stanów skupienia wody

– opisuje właściwości wody

– zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny

cząsteczki wody

– definiuje pojęcie dipol

– identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol

– wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo

rozpuszczalne oraz praktycznie

nierozpuszczalne w wodzie

- podaje przykłady substancji, które

rozpuszczają się i nie rozpuszczają się

w wodzie

– wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja

 rozpuszczana

– definiuje pojęcie rozpuszczalność

– wymienia czynniki, które wpływają

na rozpuszczalność

– określa, co to jest wykres rozpuszczalności

– odczytuje z wykresu rozpuszczalności

rozpuszczalność danej substancji w podanej

temperaturze

– wymienia czynniki wpływające na szybkość

rozpuszczania się substancji stałej w wodzie

– definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid

i zawiesina

– definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór

 nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór

rozcieńczony

– definiuje pojęcie krystalizacja

– podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie

– definiuje stężenie procentowe roztworu

– podaje wzór opisujący stężenie procentowe

– prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste)

Uczeń:

– opisuje budowę cząsteczki wody

– wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna

– wymienia właściwości wody zmieniające

się pod wpływem zanieczyszczeń

– proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą

– tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania

– określa, dla jakich substancji woda jest

dobrym rozpuszczalnikiem

– charakteryzuje substancje ze względu na ich

rozpuszczalność w wodzie

– planuje doświadczenia wykazujące wpływ

różnych czynników na szybkość

rozpuszczania substancji stałych w wodzie

– porównuje rozpuszczalność różnych

substancji w tej samej temperaturze

– oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody

w podanej temperaturze

– podaje przykłady substancji, które

rozpuszczają się w wodzie, tworząc

roztwory właściwe

– podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny

– wskazuje różnice między roztworem

właściwym a zawiesiną

– opisuje różnice między roztworem

rozcieńczonym, stężonym, nasyconym

i nienasyconym

– przeprowadza krystalizację

– przekształca wzór na stężenie procentowe

roztworu tak, aby obliczyć masę substancji

rozpuszczonej lub masę roztworu

– oblicza masę substancji rozpuszczonej lub

masę roztworu, znając stężenie procentowe

roztworu

– wyjaśnia, jak sporządzić roztwór

o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g

20-procentowego roztworu soli kuchennej)

Uczeń:

– wyjaśnia, na czym polega tworzenie

wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego

w cząsteczce wody

– wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody

– określa właściwości wody wynikające z jej

budowy polarnej

– wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie

– przedstawia za pomocą modeli proces

rozpuszczania w wodzie substancji o budowie

polarnej, np. chlorowodoru

– podaje rozmiary cząstek substancji

wprowadzonych do wody i znajdujących się

w roztworze właściwym, koloidzie,

zawiesinie

– wykazuje doświadczalnie wpływ różnych

czynników na szybkość rozpuszczania

substancji stałej w wodzie

– posługuje się sprawnie wykresem

rozpuszczalności

– dokonuje obliczeń z wykorzystaniem

wykresu rozpuszczalności

– oblicza masę wody, znając masę roztworu

i jego stężenie procentowe

– prowadzi obliczenia z wykorzystaniem

pojęcia gęstości

– podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu

– oblicza stężenie procentowe roztworu

powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie

roztworu

– oblicza stężenie procentowe roztworu

nasyconego w danej temperaturze

(z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności)

– wymienia czynności prowadzące

do sporządzenia określonej ilości roztworu

o określonym stężeniu procentowym

– sporządza roztwór o określonym stężeniu

procentowym

- wyjaśnia, co to jest woda destylowana

i czym się różni od wód występujących

w przyrodzie

Uczeń:

– wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody

– proponuje doświadczenie udowadniające,

że woda jest związkiem wodoru i tlenu

– opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody

– określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody

– porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych

– wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest

nasycony, czy nienasycony

– rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie

procentowe z wykorzystaniem gęstości

– oblicza rozpuszczalność substancji w danej

temperaturze, znając stężenie procentowe jej

roztworu nasyconego w tej temperaturze

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami

– definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit

– wyjaśnia, co to jest wskaźnik i wymienia trzy przykłady wskaźników

– opisuje zastosowania wskaźników

– odróżnia kwasy od innych substancji chemicznych za pomocą wskaźników

– definiuje pojęcie kwasy

– opisuje budowę kwasów beztlenowych i tlenowych

– odróżnia kwasy tlenowe od beztlenowych

– wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

– wyznacza wartościowość reszty kwasowej

– zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H₂S, H₂SO₄, H₂SO₃, HNO₃, H₂CO₃, H₃PO₄

– podaje nazwy poznanych kwasów

– opisuje właściwości kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów

– definiuje pojęcia jon, kation i anion

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)

– wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

Uczeń:

– wymienia wspólne właściwości kwasów

– wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów

– zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów

– wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

– wskazuje przykłady tlenków kwasowych

– wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i beztlenowych

– zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów

– opisuje właściwości poznanych kwasów

– opisuje zastosowania poznanych kwasów

- wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa

– zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

– definiuje pojęcie odczyn kwasowy

– zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność

– wymienia poznane tlenki kwasowe

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu

– wykazuje doświadczalnie żrące właściwości kwasu siarkowego(VI)

– podaje zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

– wyjaśnia, dlaczego kwas siarkowy(VI) pozostawiony w otwartym naczyniu zwiększa swą objętość

– planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (w serze, mleku, jajku)

– opisuje reakcję ksantoproteinową

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów

– określa odczyn roztworu kwasowego na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

– analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania

– rozwiązuje chemografy

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

– zapisuje wzór strukturalny dowolnego kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym

– projektuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymywać kwasy

– identyfikuje kwasy, na podstawie podanych informacji

– odczytuje równania reakcji chemicznych

– potrafi rozwiązywać trudniejsze chemografy

– proponuje sposoby ograniczenia 
  powstawania kwaśnych opadów

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z zasadami

– odróżnia zasady od innych substancji chemicznych za pomocą wskaźników

– definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada

– opisuje budowę wodorotlenków

– podaje wartościowość grupy wodorotlenowej

– zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)₂, Al(OH)₃

– opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) zasad

– zapisuje równania dysocjacji jonowej zasad (proste przykłady)

- podaje nazwy jonów powstałych w wyniku

– odróżnia zasady od kwasów za pomocą wskaźników

– wymienia rodzaje odczynu roztworów

– określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów

Uczeń:

– wymienia wspólne właściwości zasad

– wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości zasad

– definiuje pojęcie tlenek zasadowy

– podaje przykłady tlenków zasadowych

– wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia

– wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone

– określa rozpuszczalność wodorotlenków na podstawie tabeli rozpuszczalności

– odczytuje proste równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) zasad

– definiuje pojęcie odczyn zasadowy

– omawia skalę pH

– bada odczyn i pH roztworu

– zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń

Uczeń:

– rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada

– wymienia przykłady wodorotlenków i zasad

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność

– wymienia poznane tlenki zasadowe

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku

– planuje doświadczenia, w których wyniku, można otrzymać wodorotlenek: sodu, potasu lub wapnia

– planuje sposób otrzymywania wodorotlenków trudno rozpuszczalnych

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) zasad

– określa odczyn roztworu zasadowego na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

– rozwiązuje chemografy

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

– wymienia przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego, obojętnego roztworów

– interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny)

– opisuje zastosowania wskaźników

– planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie wartości pH produktów używanych w życiu codziennym

Uczeń:

– zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu

– planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także trudno rozpuszczalne

– zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków

– identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji

– odczytuje równania reakcji chemicznych

– rozwiązuje chemografy o większym stopniu trudności

– wyjaśnia pojęcie skala pH

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– opisuje budowę soli

– wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli

– zapisuje wzory sumaryczne soli (chlorków, siarczków)

– tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw, np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia

– wskazuje wzory soli wśród zapisanych wzorów związków chemicznych

– opisuje, w jaki sposób dysocjują sole

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)

– dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

– określa rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności wodorotlenków i soli

– podaje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)

– zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (najprostsze)

– definiuje pojęcia reakcje zobojętniania i reakcje strąceniowe

– odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej

– określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej

– wymienia zastosowania najważniejszych soli, np. chlorku sodu

Uczeń:

– wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli

– podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja zobojętniania) w postaci cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej

– odczytuje równania reakcji otrzymywania soli

– wyjaśnia pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w postaci cząsteczkowej

– korzysta z tabeli rozpuszczalności wodorotlenków i soli

– zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli

– dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)

– wymienia sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź lub magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)

– zapisuje obserwacje z przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

Uczeń:

– podaje nazwy i wzory dowolnych soli

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

– stosuje metody otrzymywania soli

– wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli w postaci cząsteczkowej i jonowej

– określa, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu:

             metal + kwas ® sól + wodór

– wymienia przykłady soli występujących w przyrodzie

- projektuje doświadczenia umożliwiające otrzymywanie soli w reakcjach strąceniowych

– formułuje wniosek dotyczący wyniku reakcji strąceniowej na podstawie analizy tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków

– podaje zastosowania soli

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

– wskazuje substancje, które mogą ze sobą reagować, tworząc sól

– podaje metody otrzymywania soli

– identyfikuje sole na podstawie podanych informacji

– wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania

– przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna

– proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej

– określa zastosowanie reakcji strąceniowej

– zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli w postaci cząsteczkowej i jonowej

– projektuje doświadczenia otrzymywania soli

– przewiduje efekty zaprojektowanych  doświadczeń

– formułuje wniosek do zaprojektowanych doświadczeń

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami

– definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit

– wyjaśnia, co to jest wskaźnik i wymienia trzy przykłady wskaźników

– opisuje zastosowania wskaźników

– odróżnia kwasy od innych substancji chemicznych za pomocą wskaźników

– definiuje pojęcie kwasy

– opisuje budowę kwasów beztlenowych i tlenowych

– odróżnia kwasy tlenowe od beztlenowych

– wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

– wyznacza wartościowość reszty kwasowej

– zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H₂S, H₂SO₄, H₂SO₃, HNO₃, H₂CO₃, H₃PO₄

– podaje nazwy poznanych kwasów

– opisuje właściwości kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów

– definiuje pojęcia jon, kation i anion

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)

– wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

Uczeń:

– wymienia wspólne właściwości kwasów

– wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów

– zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów

– wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

– wskazuje przykłady tlenków kwasowych

– wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i beztlenowych

– zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów

– opisuje właściwości poznanych kwasów

– opisuje zastosowania poznanych kwasów

- wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa

– zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

– definiuje pojęcie odczyn kwasowy

– zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność

– wymienia poznane tlenki kwasowe

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu

– wykazuje doświadczalnie żrące właściwości kwasu siarkowego(VI)

– podaje zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

– wyjaśnia, dlaczego kwas siarkowy(VI) pozostawiony w otwartym naczyniu zwiększa swą objętość

– planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (w serze, mleku, jajku)

– opisuje reakcję ksantoproteinową

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów

– określa odczyn roztworu kwasowego na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

– analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania

– rozwiązuje chemografy

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

– zapisuje wzór strukturalny dowolnego kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym

– projektuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymywać kwasy

– identyfikuje kwasy, na podstawie podanych informacji

– odczytuje równania reakcji chemicznych

– potrafi rozwiązywać trudniejsze chemografy

– proponuje sposoby ograniczenia 
  powstawania kwaśnych opadów

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z zasadami

– odróżnia zasady od innych substancji chemicznych za pomocą wskaźników

– definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada

– opisuje budowę wodorotlenków

– podaje wartościowość grupy wodorotlenowej

– zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)₂, Al(OH)₃

– opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) zasad

– zapisuje równania dysocjacji jonowej zasad (proste przykłady)

- podaje nazwy jonów powstałych w wyniku

– odróżnia zasady od kwasów za pomocą wskaźników

– wymienia rodzaje odczynu roztworów

– określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów

Uczeń:

– wymienia wspólne właściwości zasad

– wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości zasad

– definiuje pojęcie tlenek zasadowy

– podaje przykłady tlenków zasadowych

– wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia

– wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone

– określa rozpuszczalność wodorotlenków na podstawie tabeli rozpuszczalności

– odczytuje proste równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) zasad

– definiuje pojęcie odczyn zasadowy

– omawia skalę pH

– bada odczyn i pH roztworu

– zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń

Uczeń:

– rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada

– wymienia przykłady wodorotlenków i zasad

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność

– wymienia poznane tlenki zasadowe

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku

– planuje doświadczenia, w których wyniku, można otrzymać wodorotlenek: sodu, potasu lub wapnia

– planuje sposób otrzymywania wodorotlenków trudno rozpuszczalnych

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) zasad

– określa odczyn roztworu zasadowego na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze

– rozwiązuje chemografy

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

– wymienia przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego, obojętnego roztworów

– interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny)

– opisuje zastosowania wskaźników

– planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie wartości pH produktów używanych w życiu codziennym

Uczeń:

– zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu

– planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także trudno rozpuszczalne

– zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków

– identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji

– odczytuje równania reakcji chemicznych

– rozwiązuje chemografy o większym stopniu trudności

– wyjaśnia pojęcie skala pH

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– opisuje budowę soli

– wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli

– zapisuje wzory sumaryczne soli (chlorków, siarczków)

– tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw, np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia

– wskazuje wzory soli wśród zapisanych wzorów związków chemicznych

– opisuje, w jaki sposób dysocjują sole

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)

– dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

– określa rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności wodorotlenków i soli

– podaje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)

– zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (najprostsze)

– definiuje pojęcia reakcje zobojętniania i reakcje strąceniowe

– odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej

– określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej

– wymienia zastosowania najważniejszych soli, np. chlorku sodu

Uczeń:

– wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli

– podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja zobojętniania) w postaci cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej

– odczytuje równania reakcji otrzymywania soli

– wyjaśnia pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w postaci cząsteczkowej

– korzysta z tabeli rozpuszczalności wodorotlenków i soli

– zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli

– dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)

– wymienia sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź lub magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)

– zapisuje obserwacje z przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

Uczeń:

– podaje nazwy i wzory dowolnych soli

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

– stosuje metody otrzymywania soli

– wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli w postaci cząsteczkowej i jonowej

– określa, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu:

             metal + kwas ® sól + wodór

– wymienia przykłady soli występujących w przyrodzie

- projektuje doświadczenia umożliwiające otrzymywanie soli w reakcjach strąceniowych

– formułuje wniosek dotyczący wyniku reakcji strąceniowej na podstawie analizy tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków

– podaje zastosowania soli

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

– wskazuje substancje, które mogą ze sobą reagować, tworząc sól

– podaje metody otrzymywania soli

– identyfikuje sole na podstawie podanych informacji

– wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania

– przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna

– proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej

– określa zastosowanie reakcji strąceniowej

– zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli w postaci cząsteczkowej i jonowej

– projektuje doświadczenia otrzymywania soli

– przewiduje efekty zaprojektowanych  doświadczeń

– formułuje wniosek do zaprojektowanych doświadczeń

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– podaje kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną

– określa, czym zajmuje się chemia organiczna

– definiuje pojęcie węglowodory

– wymienia naturalne źródła węglowodorów

– stosuje zasady BHP w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej

– opisuje budowę i występowanie metanu

– podaje wzory sumaryczny i strukturalny metanu

– opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu

– opisuje, na czym polegają spalanie całkowite i niecałkowite

– zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego metanu

– definiuje pojęcie szereg homologiczny

– podaje wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu

– opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu

– definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer

– opisuje najważniejsze zastosowania etenu i etynu

– definiuje pojęcia węglowodory nasycone i węglowodory nienasycone

– klasyfikuje alkany do węglowodorów nasyconych,  a alkeny i alkiny do nienasyconych

– określa wpływ węglowodorów nasyconych i nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

– podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkanów, alkenów i alkinów

– przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego

– odróżnia wzór sumaryczny od wzorów strukturalnego i półstrukturalnego

– zapisuje wzory sumaryczne i nazwy alkanu, alkenu i alkinu o podanej liczbie atomów węgla (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

– zapisuje wzory strukturalne i półstrukturalne (proste przykłady) węglowodorów

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny

– podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów na podstawie nazw alkanów

– zapisuje wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne oraz podaje nazwy alkanów, alkenów i alkinów

– buduje model cząsteczki metanu, etenu, etynu

– wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a niecałkowitym

– opisuje właściwości fizyczne oraz chemiczne (spalanie) metanu, etanu, etenu i etynu

– zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etenu i etynu

– podaje sposoby otrzymywania etenu i etynu

– porównuje budowę etenu i etynu

– wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania  i polimeryzacji

– wyjaśnia, jak doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych

– określa, od czego zależą właściwości węglowodorów

– wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów

Uczeń:

– tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów)

–proponuje, jak doświadczalnie wykryć produkty spalania węglowodorów

– zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego alkanów, alkenów, alkinów

– zapisuje równania reakcji otrzymywania etenu i etynu

– odczytuje podane równania reakcji chemicznej

– zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu

– opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej

– wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami (np. stanem skupienia, lotnością, palnością) alkanów

– wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności chemicznej węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi

– opisuje właściwości i zastosowania polietylenu

– projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od nienasyconych

– opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne

Uczeń:

– dokonuje analizy właściwości węglowodorów

– wyjaśnia wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność chemiczną

– zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne

– określa produkty polimeryzacji etynu

– projektuje doświadczenia chemiczne

– stosuje zdobytą wiedzę w złożonych zadaniach

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry, aminy, aminokwasy są pochodnymi węglowodorów

– opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)

– wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów

– klasyfikuje daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych

– określa, co to jest grupa funkcyjna

– zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminach i aminokwasach i podaje ich nazwy

– zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów

– zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne prostych alkoholi monohydroksylowych i kwasów karboksylowych (do 2 atomów węgla w cząsteczce) oraz tworzy ich nazwy

– zaznacza we wzorze kwasu karboksylowego resztę kwasową

– określa, co to są nazwy zwyczajowe i systematyczne

– wymienia reguły tworzenia nazw systematycznych związków organicznych

– podaje nazwy zwyczajowe omawianych kwasów karboksylowych (mrówkowy, octowy)

– opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu, glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego

– zapisuje równanie reakcji spalania metanolu

– opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego

– dokonuje podziału alkoholi na monohydroksylowe, polihydroksylowe oraz kwasów karboksylowych na nasycone i nienasycone

– określa, co to są alkohole polihydroksylowe

– wymienia dwa najważniejsze kwasy tłuszczowe

– opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (kwasów tłuszczowych: stearynowego i oleinowego)

– definiuje pojęcie mydła

– wymienia związki chemiczne, będące substratami reakcji estryfikacji

– definiuje pojęcie estry

– wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie

– opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol)

– zna toksyczne właściwości poznanych substancji

– określa, co to są aminy i aminokwasy

– podaje przykłady występowania amin i aminokwasów

Uczeń:

– zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych

– zapisuje wzory i wymienia nazwy alkoholi

– zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny glicerolu

– uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne

– podaje odczyn roztworu alkoholu

– opisuje fermentację alkoholową

– zapisuje równania reakcji spalania etanolu

– podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania

– tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do 5 atomów węgla w cząsteczce) oraz zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne

– podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego)

– omawia dysocjację jonową kwasów karboksylowych

– zapisuje równania reakcji spalania, reakcji dysocjacji jonowej, reakcji z:  metalami, tlenkami metali i zasadami kwasów metanowego i etanowego

– podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego

– podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych

– zapisuje wzory sumaryczne kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego

– opisuje, jak doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym

– podaje przykłady estrów

– tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady)

– wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji

– określa sposób otrzymywania wskazanego estru, np. octanu etylu

– wymienia właściwości fizyczne octanu etylu

– opisuje budowę i właściwości amin na przykładzie metyloaminy

– zapisuje wzór najprostszej aminy

– opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm ludzki

– zapisuje obserwacje do wykonywanych doświadczeń chemicznych

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy wykazuje odczyn obojętny

– wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu

– zapisuje równania reakcji spalania alkoholi

– podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne kwasów karboksylowych

– wyjaśnia, dlaczego wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi

– porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych

– porównuje właściwości kwasów karboksylowych

– podaje metodę otrzymywania kwasu octowego

– wyjaśnia proces fermentacji octowej

– opisuje równania reakcji chemicznych dla kwasów karboksylowych

– podaje nazwy soli kwasów organicznych

– określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego

– projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasów oleinowego od palmitynowego lub stearynowego

– zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi

– zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów

– tworzy wzory estrów na podstawie podanych nazw kwasów i alkoholi

– zapisuje wzory poznanej aminy i aminokwasu

– opisuje budowę, właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie glicyny

– opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

Uczeń:

– proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu

– formułuje wnioski z doświadczeń chemicznych

– przeprowadza doświadczenia chemiczne

– zapisuje wzory dowolnych alkoholi i kwasów karboksylowych

– zapisuje równania reakcji chemicznych dla alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż 5 atomów węgla w cząsteczce) (dla alkoholi i kwasów karboksylowych)

– wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością chemiczną alkoholi oraz kwasów karboksylowych

– zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze

– projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające otrzymanie estru o podanej nazwie

– opisuje właściwości estrów w kontekście ich zastosowań

– przewiduje produkty reakcji chemicznej

– identyfikuje poznane substancje

– dokładnie omawia reakcję estryfikacji

– omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania

– zapisuje równania reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej, jonowej oraz skróconej jonowej

– analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu

– zapisuje równanie reakcji tworzenia dipeptydu

– wyjaśnia mechanizm powstawania wiązania peptydowego

– potrafi wykorzystać swoją wiedzę do rozwiązywania złożonych zadań

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu człowieka

– wymienia podstawowe składniki żywności oraz miejsce ich występowania

– wymienia miejsca występowanie celulozy i skrobi w przyrodzie

– określa, co to są makroelementy i mikroelementy

– wymienia pierwiastki chemiczne, które wchodzą w skład tłuszczów, sacharydów i białek

– klasyfikuje tłuszcze ze względu na pochodzenie, stan skupienia i charakter chemiczny

– wymienia rodzaje białek

– klasyfikuje sacharydy

– definiuje białka, jako związki chemiczne powstające z aminokwasów

– wymienia przykłady tłuszczów, sacharydów i białek

– określa, co to są węglowodany

– podaje wzory sumaryczne: glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy

– podaje najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych

– definiuje pojęcia denaturacja, koagulacja

– wymienia czynniki powodujące denaturację białek

– podaje reakcję charakterystyczną białek i skrobi

– opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu człowieka

– opisuje, co to są związki wielkocząsteczkowe i wymienia ich przykłady

– wymienia funkcje podstawowych składników pokarmu

Uczeń:

– wyjaśnia rolę składników żywności w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

– definiuje pojęcie: tłuszcze

– opisuje właściwości fizyczne tłuszczów

– opisuje właściwości białek

– opisuje właściwości fizyczne glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy

– wymienia czynniki powodujące koagulację białek

– opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek

– określa wpływ oleju roślinnego na wodę bromową

– omawia budowę glukozy

– zapisuje za pomocą wzorów sumarycznych równanie reakcji sacharozy z wodą

– określa przebieg reakcji hydrolizy skrobi

– wykrywa obecność skrobi i białka w różnych produktach spożywczych

Uczeń:

– podaje wzór ogólny tłuszczów

– omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i ciekłych

– wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową

– definiuje pojęcia: peptydy, zol, żel, koagulacja, peptyzacja

– wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem

– porównuje budowę cząsteczek skrobi i celulozy

– wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy

– zapisuje poznane równania reakcji hydrolizy sacharydów

– definiuje pojęcie wiązanie peptydowe

– projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od nasyconego

– planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych

– opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne

– opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy oraz innych poznanych związków chemicznych

Uczeń:

– podaje wzór tristearynianu glicerolu

– projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka

– określa, na czym polega wysalanie białka

– definiuje pojęcie izomery

– wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami

– wyjaśnia, co to są dekstryny

– omawia hydrolizę skrobi

– umie zaplanować i przeprowadzić reakcje weryfikujące postawioną hipotezę

– identyfikuje poznane substancje